«سعید ذهنی» آهنگساز تئاتر، موسیقی دان و رئیس انجمن موسیقی تئاتر در گفت و گو با خبرنگار سینماپرس با اشاره به موانع و دشواری های اجرای ارکستال در کشور، بیان کرد: در کلیت امر، اجرای آثاری که معمولاً در قالب موزیکال ارائه می‌شوند، زمانی که قرار است برداشت شوند یعنی قبلاً نوشته شده، اجرا شده، موسیقی آن آماده شده و همه مراحل انجام شده است اگر یک گروه اجرایی در کشور دیگری بخواهد این اثر را اجرا کند، در صورتی که مراحل قانونی طی شده باشد و حق استفاده از آن اثر از کمپانی صاحب اثر دریافت شده باشد، این موضوع بلامانع است. البته نمی‌دانم در کشور ما چقدر این پیگیری‌ها انجام می‌شود.

وی افزود: اگر این مجوزها به صورت قانونی و اصولی اخذ شده باشد، اولین مرحله رعایت احترام و سازوکار جهانی است که پروسه خاص خود را دارد.

ذهنی با بیان این مطلب که مرحله دوم، مربوط به بضاعت‌های داخلی ما است؛ اظهار داشت: در حوزه اجرای ارکستال، ممکن است یک آهنگساز برجسته در خارج اثر خود را نوشته باشد یا یک آهنگ اپرتی خلق شده باشد که اجرای آن نیازمند گروه نوازنده و گروه آوازخوان است.

او ادامه داد: در این زمینه‌ها ما با چند مشکل اساسی مواجهیم: اول اینکه توان اجرایی ارکسترال ما چندان قوی و جان‌دار نیست؛ دلیل آن نیز این است که نوازندگان فرصت کافی برای تمرین ندارند یا درگیر مسائل دیگر هستند. نوازندگی حرفه‌ای نیازمند تمرین‌های طولانی و مستمر است، اما تعداد نوازندگان ماهر برای این کار بسیار کم است.

رئیس هیئت مدیره انجمن موسیقی تئاتر، با انتقاد از وضعیت آموزش در دانشگاه ها تصریح کرد: دوم، در زمینه بازیگران نیز مشکل وجود دارد؛ بازیگرانی که بتوانند همزمان نقش گروه کر را ایفا کنند و به عنوان بازیگر حضور داشته باشند، کم هستند. این موضوع به دلیل کمبود آموزش و سواد موسیقی در دانشگاه‌های رشته بازیگری تئاتر و سینما است.

وی تاکید کرد: ما اصولاً هزینه و توجه کافی به آموزش موسیقی و آواز در این رشته‌ها نمی‌کنیم و تنها چند واحد درسی ناقص و محدود به نام‌هایی مانند «مبانی موسیقی» داریم که چندان کمک‌کننده نیستند.

ذهنی در مورد کمبود نوازندگان در کشور بیان کرد: بنابراین وقتی قصد اجرای چنین آثاری را داریم، با چند مشکل مواجهیم: اول، گرفتن مجوزهای قانونی و اخلاقی؛ دوم، کمبود نوازندگان حرفه‌ای که بتوانند در اجرای ارکستر حضور یابند، که به لحاظ هزینه نیز اغلب نمی‌توان آنها را مجاب کرد، مگر اینکه بودجه بسیار خوبی در اختیار باشد تا بهترین تیم را برای اجرای چندین شب فراهم کنیم. در مجموع، تعداد نوازندگان حرفه‌ای ما که بتوانند به صورت ارکسترال اجرا کنند، شاید به ده تا بیست نفر برسد.

او ادامه داد: در بخش بازیگری نیز توانمندی بازیگرانی که بتوانند آواز بخوانند بسیار کم است. معمولاً این گونه کارها به صورت پلی‌بک اجرا می‌شوند و بازیگران صرفاً به صورت حرکتی ایفای نقش می‌کنند و لب می‌زنند.

رئیس هیئت مدیره انجمن موسیقی تئاتر با انتقاد از متولیان فرهنگی تصریح نمود: متأسفانه، در سیستم سیاست‌گذاری هنری و فرهنگی، نه تنها اعتقاد و تمایل کافی وجود ندارد، بلکه اراده و علاقه‌ای برای شکل‌گیری تشکل‌های صنفی نیز دیده نمی‌شود. حتی بسیاری از صنف‌هایی که تحت نظارت وزارت ارشاد و وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با مجوزهای قانونی تشکیل شده‌اند، در وضعیت بلاتکلیف و معلق قرار دارند.

وی افزود: خود من به عنوان رئیس هیئت مدیره انجمن موسیقی تئاتر، تمایل جدی به پیشبرد این امور دارم، اما وقتی وارد ساز و کارهای صنفی می‌شویم، با مشکلات فراوانی روبرو می‌شویم. بعد از طی مراحل قانونی شامل تصویب، طرح در مجلس، کمیسیون اصل نود و ثبت در مراجع ذی‌ربط مانند وزارت دارایی، وزارت کشور، امور قضایی، دریافت دفتر پلمپ و ثبت در روزنامه رسمی، صنف به‌صورت رسمی شکل می‌گیرد و شماره شناسه صنفی دریافت می‌کند، اما متأسفانه به محض اینکه یک شکایت مطرح می‌شود، شورای نگهبان با استناد به مغایرت با اصول شرعی، کل فعالیت آن صنف را متوقف می‌کند.

وی تاکید کرد: این موضوع در واقع یک بازی سیاسی و اداری است و نشان‌دهنده عدم وجود اراده و علاقه واقعی برای شکل‌گیری تشکل‌های صنفی است.

این آهنگساز تئاتر با انتقاد از سناد تدوین شده سینما، موسیقی و تئاتر، اظهار داشت: تدوین اسناد صنفی برای حوزه‌های مختلف هنر همچون تئاتر، سینما و موسیقی نیز با چالش‌های جدی مواجه است. برای نمونه، در دوره مدیریت آقای اسماعیلی، سندهای ملی موسیقی، تئاتر و سینما تهیه و تدوین شدند، اما هر سه این اسناد به شدت از سوی اصحاب این حوزه‌ها مورد انتقاد قرار گرفتند.

وی ادامه داد: در جلسه‌ای که با حضور معاون هنری وزیر ارشاد، خانم رضایی، داشتیم، متذکر شدم که جای تعجب است وزارت ارشاد سندهای چشم‌انداز تئاتر و موسیقی را تدوین می‌کند و از ما می‌خواهد نظرات خود را اعلام کنیم، در حالی که برعکس باید این تشکل‌ها و صنوف هنری باشند که سندهای تخصصی و کارشناسی را تهیه کنند و وزارتخانه صرفاً نظارت داشته باشد.

«سعید ذهنی» در پایان این گفت و گو خاطرنشان کرد: متأسفانه این اسناد به صورت غیرکارشناسی و صرفاً کپی‌برداری از نمونه‌های مشابه خارجی تهیه شده‌اند و هیچ توجهی به شرایط و واقعیت‌های داخلی نشده است. به همین دلیل، نگرش امنیتی حاکم بر این اسناد به حدی است که اجرای آن‌ها عملاً خفه‌کننده و محدودکننده فعالیت‌های هنری است.